Tteokbokki: Món ăn linh hồn của Hàn Quốc với 500 năm lịch sử

“Nó không chỉ là một trong những quán ăn vặt bình thường. Nó gợi nhớ rất nhiều kỷ niệm thời thơ ấu.”

Cheolgil Tteokbokki là một nhà hàng lâu đời chuyên phục vụ tteokbokki – bánh gạo nấu trong sốt cay ngọt đỏ – nằm ở quận Seodaemun, Seoul. Khi tờ Hankyoreh ghé thăm vào chiều thứ Bảy, Song Min-sook, 41 tuổi, đang ngồi trước một đĩa tteokbokki gợi nhớ về những ngày thơ ấu của cô.

Quán ăn nhỏ bé này là nơi mà Song gọi là “quê hương tteokbokki” của mình.

“Khu phố đã thay đổi, nhưng quán tteokbokki vẫn như cũ. Hương vị cũng không hề thay đổi,” cô nói. “Mỗi khi thèm tteokbokki, tôi đều đến đây.”

Lee Su-yeon, một nhân viên văn phòng 33 tuổi, ngồi ngoài hiên một mình thưởng thức tteokbokki, dù nhiệt độ đã xuống dưới 0 độ C.

“Tôi đến đây vì nghe nói có một quán tteokbokki nhất định phải thử trên đường Chungjeong,” cô chia sẻ.

“Hương vị giống như tôi nhớ hồi còn nhỏ,” cô nói thêm. Cô cũng thích “vị trí thơ mộng ngay cạnh đường ray xe lửa, một khung cảnh hiếm thấy giữa lòng thành phố.”

Là điểm dừng chân yêu thích của những tín đồ tteokbokki, Cheolgil Tteokbokki – nghĩa là “tteokbokki đường sắt” – hiện đang đối mặt với nguy cơ bị phá dỡ. Chính quyền quận địa phương có kế hoạch xây dựng một công viên và không gian xanh tại vị trí này.

Bên trong quán có treo một bản kiến nghị nhằm bảo vệ nơi này. Đến nay, bản kiến nghị đã thu thập được khoảng 600 chữ ký, bao gồm nhiều khách quen.

“Tôi đã kiện chính quyền quận từ năm 2017, nhưng tôi đã thua trong hai phiên tòa gần đây,” Park Mi-hee, chủ quán 61 tuổi của Cheolgil, chia sẻ.

“Tôi đang chuẩn bị cho phiên tòa thứ ba để có thể chiến đấu đến cùng nhằm giữ lại nhà hàng này,” bà nói.

Dù kết quả các phiên tòa không mấy khả quan, Park vẫn tiếp tục nấu tteokbokki nhờ vào sự ủng hộ của khách hàng thân thiết.

“Mẹ chồng tôi là người sáng lập quán, và đến nay đã được 50 năm,” bà kể.

“Chúng tôi vẫn nhập bánh gạo và ớt bột từ những nơi cung cấp ban đầu để giữ nguyên hương vị xưa,” bà giải thích. “Vẫn còn rất nhiều người yêu thích hương vị này.”

Tteokbokki từ lâu đã trở thành một phần trong đời sống của người Hàn Quốc.

Phiên bản gốc của món ăn này được chế biến bằng cách hầm thịt bò, hải sản hoặc nấm với nước tương, gia vị và dầu ăn, kết hợp cùng bánh gạo hình trụ gọi là garaetteok và các loại rau. Trong các văn bản cổ, món ăn này xuất hiện dưới cái tên byeongja.

Cuốn "Singnyo Chanyo" (Sách hướng dẫn điều trị bằng dinh dưỡng), do ngự y Jeon Sun-ui thời kỳ đầu triều đại Joseon biên soạn vào năm 1460, sử dụng thuật ngữ byeongja để chỉ món ăn kết hợp giữa bánh gạo, thịt và tiêu. Cuốn "Gyugon Yoram" (Cẩm nang thiết yếu cho phụ nữ), một tuyển tập công thức nấu ăn xuất bản năm 1896, cũng nhắc đến món ăn này với cái tên byeongja.

Lịch sử cho thấy tteokbokki từng được coi là món ăn cao cấp, dành riêng cho tầng lớp quý tộc và hoàng gia. Tuy nhiên, sau chiến tranh Triều Tiên vào những năm 1950, món ăn này đã có sự biến đổi lớn: thay vì sử dụng bánh gạo từ gạo, người ta bắt đầu dùng bánh gạo làm từ bột mì, nấu cùng chả cá và rau trong nước sốt ớt đỏ. Đến những năm 1970, tteokbokki đã trở thành món ăn vặt phổ biến của người dân, được yêu thích bởi mọi tầng lớp trong xã hội.

“Tteokbokki từng là món ăn chỉ xuất hiện trong hoàng cung. Sự phổ biến của nó ngày nay là nhờ vào sự sẵn có rộng rãi của sốt ớt đỏ và bột mì,” Lee Sang-hyo, thành viên Ủy ban Chuyên gia Ẩm thực thuộc Hiệp hội Thực phẩm Gạo Hàn Quốc và cựu giám đốc Viện Nghiên cứu Tteokbokki, giải thích.

Vậy điều gì đã khiến món ăn này trở thành một biểu tượng ẩm thực bền vững như vậy?

Với người Hàn Quốc, tteokbokki gắn liền với ký ức tuổi thơ. Hầu hết mọi người đều có những kỷ niệm về món ăn này—từ việc mua một suất tteokbokki giá rẻ ở những quán bunsik (quán ăn vặt) gần trường học, cho đến những lần cùng bạn bè tự tay nấu tteokbokki tại nhà.

Món ăn này như một tấm vé đưa con người trở về quá khứ, gợi nhớ về một thời đã qua. Điều đó cũng lý giải vì sao những quán tteokbokki lâu đời, vẫn giữ nguyên hương vị truyền thống, tiếp tục được ưa chuộng bất chấp sự xuất hiện của nhiều chuỗi cửa hàng hiện đại.

Cuối cùng, điều hấp dẫn nhất ở tteokbokki chính là hương vị cay nồng gây nghiện.

“Tteokbokki có đủ mọi hương vị mà chúng ta yêu thích một cách bản năng: ngọt, cay và mặn,” Hong Sin-ae, nhà nghiên cứu ẩm thực và tác giả cuốn sách “Tteokbokki của mọi người”, giải thích.

“Đây là một hương vị khiến bạn không thể ngừng ăn, và cũng không bao giờ thấy chán,” bà nói.

Một lý do khác khiến tteokbokki trở nên phổ biến là khả năng biến tấu đa dạng. Khi ngày càng nhiều chuỗi cửa hàng tteokbokki xuất hiện vào những năm 2000, món ăn này không còn chỉ giới hạn ở phiên bản sốt ớt đỏ truyền thống mà đã mở rộng với nhiều loại nước sốt khác nhau.

Thực đơn ngày càng phong phú—và thường có giá cao hơn trước đây—bao gồm các phiên bản tteokbokki với sốt rosé, sốt kem, hay đi kèm các topping như phô mai và mực.

Kim Bong-gyeong, nhà nghiên cứu ẩm thực và tác giả cuốn “Tteokbokki trong một miếng cắn”, cho biết: “Tteokbokki đã thay đổi rất nhiều theo xu hướng thời đại, từ bánh gạo cho đến nước sốt.”

“Gần đây, tteokbokki thuần chay cũng xuất hiện để bắt kịp xu hướng ăn chay,” bà nói, đề cập đến cách các đầu bếp tteokbokki không ngừng sáng tạo để phù hợp với nhiều thế hệ và khẩu vị khác nhau.

Ngoài khả năng biến hóa đa dạng, tteokbokki còn có tính linh hoạt cao. Nó có thể kết hợp với nhiều loại thực phẩm khác nhau, từ thịt đến hải sản.

“Khi ăn tteokbokki, bạn có thể thêm bất kỳ loại topping nào theo sở thích của mình,” Kim chia sẻ. “Đó là một trong những điểm mạnh của tteokbokki: bạn có thể thêm bất cứ nguyên liệu nào mình có, từ mì gói, giá đỗ, phô mai—bất cứ thứ gì bạn thích.”

Như ví dụ về Cheolgil Tteokbokki đã cho thấy, với người Hàn Quốc, tteokbokki không chỉ đơn thuần là một món ăn. Nó gắn liền với những ký ức tuổi thơ, những quán bunsik gần trường học—một món ăn tinh thần giúp sưởi ấm tâm hồn. Trong giai đoạn đầy khó khăn của đại dịch, tteokbokki đã trở thành một trong những món ăn an ủi nhất.

Tình yêu của người Hàn dành cho tteokbokki ngày càng mạnh mẽ hơn với sự ra đời của rosé tteokbokki, một phiên bản béo ngậy nhưng vẫn cay nồng xuất hiện vài năm gần đây. Đây là kiểu món ăn mà có người chưa từng thử, nhưng chắc chắn không ai chỉ ăn một lần rồi thôi.

Cơn sốt rosé đặc biệt phổ biến trong giới trẻ Hàn Quốc.

Nước sốt được làm từ kem tươi và sữa, kết hợp với gia vị tteokbokki truyền thống như sốt ớt đỏ và ớt bột. Các chuỗi nhà hàng tteokbokki đã không ngừng sáng tạo để đưa ra các phiên bản rosé tteokbokki riêng nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao.

“Những người đặt món rosé tteokbokki thường là các bạn trẻ trong độ tuổi 20–30 và những người sống một mình,” một nhân viên của chuỗi tteokbokki Baedduk chia sẻ.

“Nhờ vào sự phổ biến của hương vị rosé, chúng tôi đã mở rộng lên hơn 500 chi nhánh chỉ trong vòng hai năm kể từ khi ra mắt vào năm 2019,” họ cho biết.

Ngay cả trong đại dịch, sức hút của tteokbokki vẫn không hề giảm sút, dẫn đến sự xuất hiện của một kiểu nhà hàng mới: bunsik bar—nơi phục vụ tteokbokki kèm rượu vang và các loại đồ uống có cồn khác.

Một trong những quán như vậy là Oftt, nằm ở khu Seongsu, Seoul. Khi phóng viên Hankyoreh ghé thăm, những giai điệu rap sôi động vang lên trong khi hương thơm cay nồng của tteokbokki lan tỏa khắp không gian.

Quán có thiết kế tối giản với năm bàn ăn và một quầy bar ở trung tâm, nhưng vẫn toát lên phong cách hipster với nội thất cổ điển và những bức tường xi măng trần. Quán được mở vào tháng 5 năm ngoái bởi một nhóm những người yêu thích tteokbokki, và chưa đầy một năm sau, họ đã mở thêm chi nhánh thứ hai.

Thực đơn tại Oftt bao gồm các món như “tteokbokki và đồ chiên,” “sundae (dồi huyết) và rượu vang nhà” (4.000 won), cùng một loại cocktail rượu vang có tên “prom cocktail” (4.000 won). Khách hàng có thể mang theo đồ uống riêng và trả phí mở chai (corkage fee).

“Chúng tôi đã tạo ra món tteokbokki đặc trưng với bánh gạo chiên giòn và sốt cà chua,” chủ quán Oftt, Baek Young-jin, chia sẻ.

“Món chính của quán là tteokbokki đặc trưng kết hợp với rượu vang tự nhiên. Khách hàng chủ yếu là những người trẻ trong độ tuổi 20–30, bị thu hút bởi mô hình bunsik bar mới lạ, nhưng chúng tôi cũng có rất nhiều khách hàng trong độ tuổi 40–50.”

Với tình yêu mãnh liệt dành cho tteokbokki, các bộ kit nấu ăn (meal kit) cũng đang ngày càng phổ biến. Đây là minh chứng cho sự chuyển mình của tteokbokki từ một món ăn vặt thành một bữa ăn thực thụ.

Năm 2021, doanh số bán bộ kit tteokbokki của nhà phân phối trực tuyến Market Kurly đã tăng 303% so với hai năm trước đó. Các phiên bản tteokbokki mang hương vị đặc trưng của từng vùng miền hay khu phố đang nằm trong danh sách những sản phẩm bán chạy nhất.

“Tteokbokki là món ăn mà cả trẻ em lẫn người lớn đều có thể thưởng thức theo nhiều cách—như một món ăn vặt, một bữa ăn chính hoặc một món ăn kèm,” đại diện của Market Kurly cho biết. “Việc có thể thêm các nguyên liệu khác nhau để phù hợp với khẩu vị cá nhân cũng là một yếu tố giúp món ăn này trở nên phổ biến.”

Sức hút của tteokbokki không chỉ giới hạn ở Hàn Quốc. Nhờ vào tác động của đại dịch, các bộ kit tteokbokki đã vươn ra thị trường quốc tế. Làn sóng Hàn Quốc (Hallyu) trong âm nhạc và truyền hình cũng góp phần đưa tteokbokki trở thành một trong những món ăn tiêu biểu của K-food

Theo Cơ quan Hải quan Hàn Quốc, kim ngạch xuất khẩu tteokbokki đạt 54 triệu USD vào năm 2020, tăng 56,7% so với năm trước đó.

Cơn sốt tteokbokki cũng kéo theo sự chú ý đến thành phần chính của món ăn này—tương ớt gochujang. Xuất khẩu loại gia vị truyền thống của Hàn Quốc đã tăng 35,2% so với năm trước, trong khi xuất khẩu bánh gạo tteokbokki cũng tăng 42,4%.

Dù đại dịch vẫn tiếp diễn, tình yêu dành cho tteokbokki không hề giảm nhiệt. Là món ăn vặt, bữa ăn chính hay món ăn kèm, tteokbokki vẫn tiếp tục làm no lòng những ai đang đói.

Ai cũng có thể tìm thấy phiên bản phù hợp với mình—từ những hương vị truyền thống đến những biến tấu hiện đại đầy sáng tạo. Các trào lưu ẩm thực có thể đến rồi đi, nhưng tteokbokki vẫn luôn giữ vững vị thế của mình. Nó không ngừng đổi mới và thích nghi.

Tteokbokki: Món ăn bất tử.