🌌 Starry Night — Khi bầu trời xoáy cuộn trong tâm trí Van Gogh

Starry Night, Starry Starry Night và Loving Vincent — Khi nghệ thuật trở thành lời thì thầm của một tâm hồn

Có những bức tranh không cần thời gian để giải thích, bởi ngay khoảnh khắc chạm mắt, ta đã bị hút vào thế giới của nó. Starry Night của Vincent van Gogh là một cơn xoáy ánh sáng giữa đêm tối — nơi sắc xanh thẫm và vàng rực quấn lấy nhau, nơi bầu trời không đứng yên mà thở, mà chuyển động. Đó không chỉ là một tác phẩm hội họa, mà là cánh cửa mở vào tâm trí một người đứng bên bờ vực — chênh vênh giữa cơn bão tuyệt vọng và khát khao tạo ra cái đẹp bất tử.

1. Starry Night — Bầu trời của một tâm trí

Tháng 6 năm 1889, Van Gogh ở trong viện dưỡng bệnh tâm thần Saint-Paul-de-Mausole, miền nam nước Pháp. Ông tự nguyện vào đây sau khi vụ việc “cắt tai” làm rung động cả giới nghệ thuật. Mỗi sáng, ông nhìn ra khung cửa sổ: đồng lúa, đồi núi, bầu trời. Nhưng khi đêm xuống, thứ ông thấy không chỉ là những vì sao — mà là sự xoáy cuộn của cảm xúc, của nỗi cô đơn, của những ý nghĩ khó gọi tên.

Điều thú vị là bức tranh không phải một cảnh thực ngoài cửa sổ. Ngôi làng yên bình dưới chân núi? Van Gogh bịa ra. Cây bách vươn thẳng như ngọn lửa? Do ông thêm vào. Bầu trời xoáy động như bị ai khuấy? Là tâm trí ông vẽ ra.

2. Một bức tranh “thất bại” — theo chính Van Gogh

Ngày nay, Starry Night là biểu tượng nghệ thuật. Nhưng vào thời điểm Van Gogh vẽ nó, ông viết thư cho em trai Theo và nói mình không hài lòng. Với ông, nó quá xa rời hiện thực. Ông vẽ nó để thử nghiệm màu sắc, đường cọ, và cảm xúc — chứ không nghĩ nó sẽ được yêu thích.
Đây cũng là một bài học thú vị: đôi khi, chính những gì ta cho là “không hoàn hảo” lại chạm tới người khác nhất.

3. Ngôn ngữ của bầu trời

Nhìn vào bức tranh, mắt ta lập tức bị hút vào bầu trời xoáy cuộn, những vầng sáng vàng rực, và những ngôi sao lớn như đang phát nổ. Có gì đó bất ổn, nhưng cũng đầy sức sống. Dưới bầu trời ấy, ngôi làng nhỏ chìm trong bóng tối yên bình.
Sự đối lập này giống như một ẩn dụ: bên ngoài, thế giới có thể hỗn loạn; nhưng đâu đó, vẫn có những góc nhỏ bình yên để trú ngụ.

4. Khi hội họa trở thành âm nhạc

Bức Starry Night vốn đã là một bản nhạc thị giác. Những đường cọ của Van Gogh không đứng yên; chúng chuyển động như sóng, như gió, như tiếng ngân không lời. Lianne La Havas đưa vào đó giai điệu chậm rãi, từng nốt nhạc như một bước chân nhẹ giữa đêm tối, dẫn người nghe bước vào tâm trạng của Van Gogh — một người vừa khao khát chạm tới cái đẹp, vừa mang trong mình nỗi cô đơn tận cùng.

Năm 1971, Don McLean viết ca khúc Vincent để tưởng nhớ Van Gogh. Hơn 40 năm sau, trong bộ phim Loving Vincent, ca sĩ Lianne La Havas thể hiện lại với một chất giọng mềm mại, gần như thủ thỉ. Khi nghe, tôi cảm giác như ai đó đang đứng dưới bầu trời đêm của Van Gogh, khẽ hát cho ông nghe, nói với ông rằng: "Tôi thấy được ánh sáng trong tranh ông. Tôi biết ông đã cố gắng để thế giới này đẹp hơn."

Bài hát nhắc đến những màu sắc, những nét vẽ, và cả sự thật cay đắng: khi Van Gogh còn sống, thế giới không hiểu, thậm chí quay lưng lại với ông.
Nhưng qua giai điệu ấy, ta nhận ra: đôi khi, người nghệ sĩ không cần được hiểu khi còn sống — miễn là ánh sáng của họ vẫn tiếp tục chiếu sau khi họ ra đi.

• Nghe bản nhạc tại đây : https://www.youtube.com/watch?v=6nJteVqzzCE&list=RD6nJteVqzzCE&start_radio=1

5. Loving Vincent — Khi tranh biết kể chuyện

Loving Vincent là bộ phim hoạt hình đầu tiên được vẽ hoàn toàn bằng tranh sơn dầu — hơn 65.000 khung hình, do hàng trăm họa sĩ thực hiện.
Bộ phim không chỉ kể về cái chết bí ẩn của Van Gogh, mà còn để khán giả “bước vào” những bức tranh của ông.
Khi Starry Starry Night vang lên, ta thấy Starry Night không còn là một bức tranh treo trên tường nữa. Nó trở thành một không gian thật: gió thổi qua vòng xoáy, ánh sáng vàng rung động, bóng cây bách đung đưa, và ngôi làng nhỏ chìm trong giấc ngủ.

6. Cảm xúc khi ba thế giới gặp nhau

Khi nhìn Starry Night, tôi thấy một tâm trí không yên. Khi nghe Starry Starry Night, tôi nghe tiếng an ủi gửi đến tâm hồn đó. Khi xem Loving Vincent, tôi thấy mình đang sống trong khoảnh khắc ấy, cùng Van Gogh ngước nhìn bầu trời.
Và tôi nhận ra, có lẽ nghệ thuật không chỉ là để lưu giữ cái đẹp, mà còn để ta cảm nhận rằng, ngay cả trong những ngày tối nhất, vẫn có ai đó — hoặc điều gì đó — muốn thắp sáng cho ta.

Triễn lãm tranh Van Gogh cũng đã từng diễn ra tại Hàn Quốc :

Van Gogh: The Great Passion — Triển lãm lớn nhất ở Hàn Quốc

• Bao gồm 76 tác phẩm của Van Gogh (39 tranh sơn dầu và 37 bản vẽ), được mượn từ bảo tàng Kröller-Müller ở Hà Lan – bộ sưu tập Van Gogh lớn thứ hai thế giới .
• Được tổ chức tại Bảo tàng Nghệ thuật Hangaram thuộc Trung tâm Nghệ thuật Seoul (Seoul Arts Center, quận Seocho). Triển lãm bắt đầu từ 29 tháng 11, 2024, và được kéo dài đến 16 tháng 3, 2025

Đêm xuống, thế giới chìm trong tĩnh lặng. Nhưng giữa màn đêm ấy, vẫn có những vì sao vươn mình cháy sáng, như lời nhắc nhở rằng bóng tối không bao giờ là tất cả. Starry Night là khoảnh khắc Van Gogh trao lại cho ta: một bầu trời ông đã nhuộm bằng nỗi đau và niềm hy vọng, để từ nay, dù ở nơi đâu, chỉ cần ngước lên, ta cũng có thể bắt gặp ánh sáng của ông. Và khi giai điệu Starry Starry Night vang lên, bầu trời ấy lại sống dậy — không chỉ trên toan vải, mà trong chính trái tim người ngắm nó.

Theo Kim Chi Nha