QUAN HỆ “TIỀN BỐI – HẬU BỐI” - ĐẶC TRƯNG TRẬT TỰ XÃ HỘI HÀN QUỐC

Tìm hiểu văn hóa Hàn Quốc là điều vô cùng ý nghĩa cho bất cứ ai có ý định du học hay làm việc với người Hàn Quốc. Nó không chỉ làm “ dày” thêm vốn văn hóa của bạn mà còn giúp bạn hiểu rõ hơn về văn hóa của người Hàn Quốc. Tôn tị trật tự trong xã hội Hàn Quốc rất nghiệm ngặt và rất được coi trọng. Nếu bạn là người nước ngoài mới sinh sống tại Hàn Quốc có thể được thông cảm, nhưng ngược lại nếu bạn đã sống ở đây lâu năm hay làm việc trong những công ty có nhiều người Hàn Quốc thì bạn buộc phải thích nghi và làm quen dần với nó bằng không bạn sẽ nhận về cái nhìn thiếu thiện cảm đấy nhé.

Trong các drama Hàn, bạn sẽ thường xuyên bắt gặp cặp từ “선배 – 후배” (Tiền bối – hậu bối). Cũng giống như ở Việt Nam chúng ta có cặp từ “ đàn anh – đàn chị”.

Nhưng so với ở Việt Nam , thì ở Hàn Quốc mối quan hệ này khắt khe và nặng nề hơn. Sau đây là những đặc trưng của mối quan hệ này:

1. Vai vế không phân biệt tuổi tác

Ở Hàn mối quan hệ tiền bối – hậu bối không dựa trên tuổi tác hay thực lực,….Nghĩa là không phải cứ nhiều tuổi hơn thì được gọi là các sonbae, ít tuổi thì được gọi là hubae. Ai vào trước thì người đó được gọi là tiền bối,và vào sau là hậu bối. Nếu bạn ít tuổi hơn nhưng vào nghề trước bạn vẫn được coi là tiền bối, dù bạn có nhiều tuổi nhưng vào nghề sau cũng chỉ được coi là hậu bối mà thôi. Mối quan hệ này đã được nâng lên trở thành một mối quan hệ xã hội khắt khe trong xã hội Hàn Quốc.
 

2. Trách nhiệm

Ở mối quan hệ này, mỗi người đều có những trách nhiệm riêng. Khi ở cương vị là một tiền bối nghĩa là người đi trước, người có nhiều kinh nghiệm. Nghĩa vụ của các tiền bối là dẫn dắt, chia sẻ và giúp đỡ các hậu bối. Giới thiệu bạn bè, các lâu lạc bộ, các thầy cô giáo để các hậu bối làm quen mở rộng mối quan hệ. Trong những sự kiện, lễ hội nào đó, tiền bối thường phải làm việc nhiều hơn và phải gánh vác những công việc nặng.
Ngược lại, hậu bối phải hết mực nghe lời tiền bối, bảo gì làm nấy, có thể nói là phục tùng hoàn toàn. Là hậu bối cũng rất được cưng chiều, được bảo kê, được các tiền bối mua đồ ăn cho…nếu gặp được một tiền bối tốt bụng giỏi giang, bạn sẽ được chia sẻ kinh nghiệm học tập, kinh nghiệm thi cử,cho sách cũ …. Nếu không nghe lời tiền bối bạn sẽ bị coi là một đứa hỗn láo, và có thể bị phạt nặng nữa. Chính vì thế các hậu bối thường có xu hướng “nịnh bợ” để lấy lòng các tiền bối.

Vào mùa xuân khi kì học đầu tiên bắt đầu, vào tháng 3 và tháng 4, các tân sinh viên mới vào trường sẽ được các tiền bối mời đi ăn, cho đi chơi , rồi nhậu nhẹt thoải mái….và điều tối kị rằng bạn đừng nên từ chối lời mời nào cả vì nó được coi là trách nhiệm và nghĩa vụ. Nếu bạn sống lâu năm ở Hàn Quốc hoặc làm việc với người Hàn trong một thời gian dài chắc chắn thói quen này của bạn sẽ được hình thành. Bạn sẽ bắt đầu để ý tới xem các hậu bối khi nói chuyện có dùng kính ngữ với mình không? Hoặc mình nói có nghe không? ….

3. Xưng hô

Khi gặp các tiền bối các hậu bối phải cúi đầu chào lễ phép. Khi nói chuyện nhất định phải sử dụng kính ngữ . Các bạn chắc hẳn sẽ thắc mắc : trong trường hợp hậu bối nhiều tuổi hơn tiền bối thì phải xưng hô ra sao? Trong trường hợp này, hậu bối vẫn phải dùng kính ngữ bình thường và ngược lại tiền bối cũng phải trả lời có kính ngữ để thể hiện sự tôn trọng hậu bối.
Trên thực tế, các bạn sinh viên Hàn Quốc bình thường chỉ gọi tiền bối là “오빠” hoặc “언니” tất nhiên là khi đã trở nên thân thiết hơn. Nếu để ý bạn sẽ thấy những điều này được thể hiện rất rõ trong các bộ phim của Hàn hay các lễ trao giải tại Hàn Quốc.
 

4. Tình cảm

Mối quan hệ tiền bối hậu bối được bắt nguồn tự sự khăng khít nên việc nảy sinh tình cảm với nhau là chuyện khá phổ biến. Thậm chí mối quan hệ này còn được rất nhiều người Hàn Quốc ủng hộ. Tiền bối giống như một người trưởng thành luôn bao bọc che chở , tạo cảm giác an toàn ,tin tưởng. Đây cũng là lý do mà bộ phim “치즈 인 더 트랩(Cheese in the trap)” của đài truyền hình cap Tvn đã tạo nên một cơn sốt tại Hàn Quốc. Bộ phim xoay quanh đề tài tình yêu giữa một nam tiền bối đẹp trai, học giỏi, giàu có và một nữ hậu bối gia đình nghèo luôn phải đi làm thêm và nỗ lực dành học bổng để có tiền trang trải học phí. Có lẽ đây là bộ phim thể hiện rõ nhất mối quan hệ tiền bối hậu bối - đặc trưng trật tự trong xã hội Hàn Quốc. Các bạn có thể xem phim để hiểu rõ hơn nhé!

5. Tính hai mặt của mối quan hệ tiền – hậu bối

Về mặt tích cực: mối quan hệ này giúp tạo tình đoàn kết giữa mọi người trong một tập thể, cùng nhau sống, học tập và phát triển.
Về mặt tiêu cực: mối quan hệ này dẫn đến hiện tượng “ma mới bắt nạt ma cũ”. Hậu bối phải là theo bất cứ thứ gì tiền bối sai bảo, mặc cho có lý hay không. Nếu gặp phải một tiền bối học hành không giỏi giang đã thế còn ham chơi, thì hậu bối này sẽ phải “nuốt nước mắt” làm hết bài tập nhóm, phải trả tiền khi đi ăn với ti tỉ lý do để mong bạn thông cảm và tha thứ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến vấn nạn học đường tại Hàn Quốc.
Một người bạn Hàn Quốc của tôi chia sẻ rằng hồi năm nhất các tiền bối trong trường thường hay dọa nạt, giáo huấn mà chẳng có lý do nào cả cứ đột nhiên nói : “ 동아리나 여기 학교는 네가 예를 차려야 되는 곳이니까 앞으로 나한테 잘 해라”( Ở trường hay ở câu lạc bộ đều là những nơi phải cư xử lễ phép, nên phải nghe lời anh đấy nhé) , chỉ đơn giản là để “dạy bảo” các hậu bối. Khi tham gia vào các câu lạc bộ, các sinh viên năm nhất lần đầu tham gia MT ( Membership Training) sẽ được gọi tập trung lại và bị giáo huấn thế này “ 너 잘 해라, 너네 잘 해라” ( Làm cho tốt vào đấy nhé)
 

6. Người Việt Nam thích nghi như thế nào

Là người Việt Nam lần đầu đặt chân đến đất nước này, các bạn chắc hẳn sẽ không khỏi sốc văn hóa. Chúng ta sẽ cảm thấy vô cùng gượng gạo khi phải gọi một đứa em ít tuổi hơn mình là tiền bối trong một câu lạc bộ? Sẽ cảm thấy khó chịu khi một bác trung niên mới vào làm trong công ty phải cúi đầu chào cung kính một thanh niên trẻ tuổi? Bạn sẽ bắt gặp vô số những hình ảnh như thế. Nó đã trở thành tiềm thức của người Hàn Quốc và điều đó với họ là vô cùng bình thường.
 

Tại sao chúng ta phải thích nghi với nó?

Sẽ chẳng vấn đề gì nếu bạn không có ý định làm việc lâu dài với người Hàn Quốc, vì là người nước ngoài bạn hoàn toàn có thể được thông cảm. Trái lại nếu có ý định làm việc lâu dài thì hãy tập làm quen với điều này nếu không bạn sẽ không được lòng những người xung quanh đâu nhé!

                                                              --------------------------------------------------------------------------------

CRE: smart study korea