Mặt tối lạnh lẽo sau ánh hào quang thể thao Hàn Quốc

Từ đỉnh vinh quang đến công trường xây dựng

Mặt tối lạnh lẽo sau ánh hào quang thể thao Hàn Quốc

Trong những bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội gần đây, Kim Dong-sung – người từng là anh hùng dân tộc với chiếc huy chương vàng Thế vận hội mùa đông năm 1998 – đang lặng lẽ cúi đầu, làm việc tại một công trường xây dựng. Không có tiếng hò reo, không có ánh đèn sân khấu, chỉ có mồ hôi, bụi bặm và nụ cười gắng gượng của một người từng đứng trên đỉnh cao nhất của thể thao quốc gia.

Câu chuyện của Kim không chỉ là một bi kịch cá nhân. Nó là một tấm gương phản chiếu những mặt tối âm thầm của ngành thể thao Hàn Quốc – nơi những người từng được tung hô như huyền thoại, chỉ sau vài năm có thể bị đẩy vào bóng tối, bị lãng quên, bị bỏ lại phía sau khi sức trẻ và vinh quang không còn là tài sản khai thác được nữa.

Thể thao Hàn Quốc: Lò luyện thành công hay bệ phóng gãy cánh?

Với nhiều người Hàn, thể thao không chỉ là đam mê – nó là con đường vươn lên, là giấc mơ của gia đình nghèo, là tấm vé để thoát khỏi sự bình thường. Hệ thống đào tạo thể thao ở Hàn Quốc được ví như “lò áp suất”, nơi vận động viên được rèn luyện như một cỗ máy chiến thắng, bất chấp chấn thương, áp lực tâm lý và tuổi thơ đánh đổi bằng huy chương.

Nhưng khi ánh đèn tắt, cỗ máy ngừng chạy – ai sẽ chịu trách nhiệm cho phần đời còn lại của họ?

Hàng loạt vận động viên sau khi giải nghệ rơi vào tình trạng thất nghiệp, trầm cảm, khủng hoảng tài chính. Không có chính sách tái hòa nhập nghề nghiệp, không có hệ thống hỗ trợ tâm lý hậu thể thao, không có lối ra rõ ràng cho những người từng “cống hiến tuổi trẻ vì màu cờ sắc áo”.

Ánh sáng sân băng và bóng tối cuộc đời

Kim Dong-sung từng là một biểu tượng quốc gia. Nhưng biểu tượng ấy – sau khi hết thời – đã bị xé toạc bởi dư luận, bị đẩy ra khỏi vòng sáng vinh quang, và giờ đang chật vật kiếm sống như một công nhân. Đau đớn hơn, anh còn bị dán mác “người cha tồi” vì không thể chi trả cấp dưỡng cho con mình – một nhãn dán cay nghiệt không phải vì anh là người xấu, mà vì hệ thống không cho anh cơ hội để sống một cuộc đời tử tế sau giải nghệ.

Người ta có thể dễ dàng phán xét: "Tại sao không tiết kiệm khi còn nổi tiếng?", "Tại sao không tìm cách chuyển nghề?", nhưng mấy ai hiểu rằng một vận động viên chuyên nghiệp – từ nhỏ chỉ biết tập luyện, thi đấu, hy sinh đời sống cá nhân – thì có kỹ năng nào để sống đời thường ngoài thể thao?

Thể thao, danh tiếng và cái giá của sự lãng quên

Chúng ta thường ngưỡng mộ những người chiến thắng, tung hô họ trên sân đấu, chia sẻ hình ảnh họ giành huy chương – nhưng chúng ta có bao giờ hỏi: điều gì xảy ra khi họ không còn chiến thắng nữa?

Có một nỗi sợ rất thật trong giới vận động viên Hàn Quốc – sợ bị quên lãng, sợ rơi vào hố đen không nghề nghiệp, sợ cả ánh nhìn thương hại của xã hội khi họ trở về thành "người bình thường không có thành tích".

Chính vì vậy, thể thao Hàn không chỉ khắc nghiệt về thể lực – mà còn là cuộc chơi đầy tàn nhẫn của giá trị tạm thời: khi bạn thắng, bạn là người hùng; khi bạn không còn thi đấu, bạn chỉ còn là một con số trong ký ức của người hâm mộ.

Không phải chỉ trong đời thực, ngay cả phim ảnh Hàn Quốc cũng bắt đầu lên tiếng về những khoảng trống tinh thần mà vận động viên phải đối mặt sau ánh hào quang. Một ví dụ điển hình chính là bộ phim đình đám “Tuổi hai lăm, tuổi hai mốt” (Twenty-Five, Twenty-One) – lấy bối cảnh cuối những năm 1990, kể về Na Hee-do, một nữ vận động viên đấu kiếm trẻ tuổi tài năng.

Cô gái ấy mang trên vai kỳ vọng của cả quốc gia, thi đấu trong sự cô lập, chịu đựng áp lực thành tích từ đội tuyển, huấn luyện viên, truyền thông và xã hội. Dù thành công vang dội, nhưng sự thật là Hee-do gần như không có một tuổi trẻ đúng nghĩa – không có bạn bè, không có thời gian sống, chỉ có lịch trình luyện tập và thi đấu gấp rút.

Càng đáng sợ hơn, khi đằng sau tiếng vỗ tay sau mỗi trận thắng, là sự im lặng khắc nghiệt khi phong độ không còn. Khi cô giành huy chương, cả nước tung hô. Nhưng khi một lần thua trận, lập tức cô trở thành cái tên bị chỉ trích trên mặt báo. Chính trải nghiệm ấy khiến Hee-do từng bật khóc và nói một câu ám ảnh:

“Là vận động viên, chúng tôi chỉ được phép khóc trong phòng tắm. Ngoài kia, chúng tôi phải tỏ ra mạnh mẽ, vì người ta không thích thấy một người chiến thắng than thở.”

Câu nói ấy, cũng chính là tâm trạng mà rất nhiều vận động viên ngoài đời thực như Kim Dong-sung từng cảm nhận. Họ từng là niềm tự hào, là biểu tượng quốc gia, nhưng khi không còn ánh hào quang, họ chỉ còn lại sự im lặng, phán xét và nỗi cô đơn gặm nhấm.

Sau huy chương, ai chăm lo cho người hùng?

Khi nhìn thấy Kim Dong-sung lặng lẽ trong bộ đồ lao động, nhiều người cảm thấy chạnh lòng. Nhưng thay vì chỉ cảm thông, chúng ta nên tự hỏi: phải chăng đã đến lúc Hàn Quốc cần một hệ thống an sinh hậu thể thao thực sự – không chỉ mang tính tượng trưng?

Một đất nước đầu tư hàng tỷ won để đào tạo các ngôi sao thể thao, nhưng lại không có một con đường rõ ràng cho họ khi họ không còn thi đấu – đó không chỉ là sự thiếu sót, mà còn là sự tàn nhẫn có hệ thống.

Có bao nhiêu Kim Dong-sung khác đang sống âm thầm?

Câu chuyện này không phải cá biệt. Có lẽ đâu đó ở Seoul, Busan hay một thị trấn nhỏ nào đó, vẫn còn rất nhiều Kim Dong-sung khác đang sống trong im lặng, làm việc tay chân để nuôi gia đình, tránh né máy quay vì không muốn ai nhận ra mình từng là người được tung hô.

Thể thao là niềm tự hào quốc gia. Nhưng nếu chỉ tự hào khi vận động viên chiến thắng, còn thờ ơ khi họ cần giúp đỡ, thì đó là niềm tự hào ích kỷ.