Khi Tái Thiết Không Cần Phá Hủy

Ở Mangwon-dong, giữa những bức tường loang lổ và cửa tiệm cũ kỹ, có những điều không thể đo bằng giá đất. Đó là hơi ấm trong ánh mắt chào nhau buổi sáng, là tiếng rao chợ chiều đã thành quen, là cảm giác an toàn của một cộng đồng không cần tên gọi nhưng biết nhau bằng từng chi tiết nhỏ. 

Những điều ấy không nằm trong bản vẽ quy hoạch và vì vậy, chúng thường là thứ đầu tiên bị hy sinh trong các kế hoạch phát triển đô thị. Khi một thành phố quyết định “tái thiết”, lý do được đưa ra thường rất quen thuộc: phát triển kinh tế, cải thiện hạ tầng, tối ưu hóa không gian. Nhưng trong làn sóng đổi mới ấy, có một câu hỏi thường bị bỏ quên: ai là người thật sự được sống trong thành phố sau khi nó “được làm mới”? 

Những người lớn tuổi sống ở đây hàng chục năm, những tiểu thương nhỏ bám víu vào sinh kế hằng ngày họ có mặt trong tương lai được hình dung không, hay chỉ còn lại như những cái bóng trong ký ức? 

Điều khiến người dân Mangwon-dong phản đối không chỉ là nỗi sợ mất chỗ ở. Đó còn là nỗi sợ mất đi chính mình khi căn nhà cũ biến mất, thì câu chuyện đời người cũng có nguy cơ bị xoá đi như vết phấn trên bảng. 

Họ không chống lại sự thay đổi, nhưng họ từ chối việc bị gạt ra khỏi tiến trình ấy như thể sự tồn tại của họ chưa bao giờ là một phần của thành phố này. 

Trong nhiều năm, Mangwon-dong đã trở thành một ví dụ sống động về cách một cộng đồng có thể gìn giữ bản sắc trong lòng một đô thị đang thay da đổi thịt. Chính sự “không hoàn hảo” của nơi đây những con hẻm nhỏ, biển hiệu sờn, quán cà phê nằm khiêm tốn sau những cửa sắt kéo đã tạo nên sức hút văn hóa, thu hút giới trẻ, nghệ sĩ, và cả những người đang tìm kiếm một cuộc sống thành thị vừa phải. 

Nhưng nghịch lý thay, chính sự hấp dẫn đó lại trở thành nguyên nhân khiến nơi đây đối mặt với nguy cơ bị thương mại hóa đến mức đánh mất chính mình. Đằng sau những khẩu hiệu về “phát triển nhanh chóng” hay “tối ưu hoá không gian đô thị” là một loại áp lực vô hình nơi mà sự tồn tại lâu đời lại bị coi là cản trở. 

Khi chính quyền nói về “giải pháp chiến lược”, cư dân ở đây chỉ thấy những bản đồ được vẽ lại mà không có ai hỏi ý kiến họ. Quy hoạch, trong trường hợp này, trở thành một hành vi hành chính hơn là một quá trình đối thoại. 

Nhưng có lẽ điều sâu sắc hơn mà người Mangwon-dong đang bảo vệ chính là khái niệm về quyền được ở lại. Không chỉ là ở lại về mặt vật lý, mà là được tiếp tục là một phần có tiếng nói trong câu chuyện của thành phố. 

Không ai nên bị buộc phải rời bỏ nơi mà mọi ký ức đời họ đã in sâu chỉ vì họ không có đủ tiền để ở lại khi khu phố được đổi tên, nâng cấp, hay “hiện đại hóa”. 

Nếu một thành phố thật sự văn minh, thì nó không thể chỉ là nơi chào đón những người mới mà còn phải biết trân trọng những người đã ở đó từ lâu. Một thành phố đáng sống không cần phải mới hoàn toàn nó chỉ cần biết giữ lại những điều đáng quý. Trận chiến của người dân Mangwon-dong không phải chỉ là phản đối một dự án. 

Đó là cách họ giữ gìn một nền văn hóa sống một thứ không nằm trong các bảng thống kê hay báo cáo tài chính, nhưng lại là linh hồn thật sự của đô thị. 

Họ đang nói rằng: đừng để những quyết định mang danh nghĩa “phát triển” trở thành công cụ xóa sạch những gì khiến thành phố này trở nên con người hơn. 

Và biết đâu, chính ở những nơi như Mangwon-dong những khu phố chưa được mạ vàng chúng ta mới học lại được rằng phát triển không phải là đập bỏ để xây mới, mà là biết cách nuôi dưỡng cái đang sống. Giữ lại nơi đây không phải vì nó hoàn hảo mà vì nó vẫn đang sống, vẫn đang thở như cách một thành phố nên là.