Tín chỉ carbon là gì? Cơ hội vàng cho Việt Nam trong cuộc đua giảm phát thải

 Tín chỉ carbon là một công cụ quan trọng trong nỗ lực giảm thiểu biến đổi khí hậu, cho phép các tổ chức và quốc gia mua bán quyền phát thải khí nhà kính. Mỗi tín chỉ đại diện cho quyền phát thải một tấn CO₂ hoặc lượng tương đương của các khí nhà kính khác. Việc giao dịch này tạo động lực kinh tế để giảm phát thải và thúc đẩy các hoạt động bền vững.

Phân loại thị trường carbon

 Thị trường carbon được chia thành hai loại chính:

 Thị trường bắt buộc (Mandatory Carbon Market): Được thiết lập dựa trên các cam kết quốc tế như Nghị định thư Kyoto và Thỏa thuận Paris. Trong thị trường này, các quốc gia và doanh nghiệp phải tuân thủ hạn ngạch phát thải được phân bổ. Nếu vượt quá, họ phải mua thêm tín chỉ carbon hoặc chịu các biện pháp chế tài. Ví dụ điển hình là Hệ thống Giao dịch Khí thải của Liên minh Châu Âu (EU ETS), hoạt động từ năm 2005 và hiện là thị trường carbon lớn nhất thế giới với giá trị hơn 858 tỷ USD, chiếm 87% tổng giá trị toàn cầu. 

 Thị trường tự nguyện (Voluntary Carbon Market): Hoạt động dựa trên sự tự nguyện của các tổ chức, doanh nghiệp muốn giảm dấu chân carbon của mình. Họ có thể mua tín chỉ carbon từ các dự án giảm phát thải hoặc hấp thụ CO₂, như trồng rừng hoặc sử dụng năng lượng tái tạo. Thị trường này linh hoạt hơn và thường được thúc đẩy bởi các cam kết về trách nhiệm xã hội và môi trường.

Thực trạng và tiềm năng tại Việt Nam

 Việt Nam, với khoảng 50% diện tích lãnh thổ là rừng, có tiềm năng lớn trong việc phát triển thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt là từ lĩnh vực lâm nghiệp. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Việt Nam đã tham gia vào các thỏa thuận chuyển nhượng kết quả giảm phát thải. Cụ thể, vào ngày 22/10/2020, Bộ đã ký thỏa thuận với Ngân hàng Thế giới để chuyển nhượng 10,3 triệu tấn CO₂ giảm phát thải từ vùng Bắc Trung Bộ giai đoạn 2018-2024, với giá 5 USD/tấn, tổng giá trị 51,5 triệu USD. 
 

 Ngoài ra, Việt Nam dự kiến bán 5,15 triệu tín chỉ carbon từ rừng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên trong giai đoạn 2022-2026 cho các tổ chức quốc tế, với tổng giá trị 51,5 triệu USD, tương đương 10 USD/tín chỉ. 
 

 Tuy nhiên, hiện tại, Việt Nam chủ yếu tham gia vào thị trường carbon tự nguyện, nơi giá tín chỉ thường thấp hơn so với thị trường bắt buộc. Việc thiếu các ký kết song phương và cơ chế pháp lý hoàn chỉnh là những rào cản khiến Việt Nam chưa thể tham gia sâu vào thị trường bắt buộc, nơi giá tín chỉ có thể lên đến vài trăm USD mỗi tín chỉ. 
 

Hướng đi cho tương lai

 Để phát triển thị trường tín chỉ carbon hiệu quả, Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp sau:

 Hoàn thiện khung pháp lý: Xây dựng và ban hành các quy định về quản lý tín chỉ carbon, cơ chế trao đổi và bù trừ, cũng như quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon.

 Phát triển hạ tầng thị trường: Thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon trong nước, dự kiến vận hành thí điểm từ năm 2025 và chính thức vào năm 2028.

 Tăng cường hợp tác quốc tế: Ký kết các thỏa thuận song phương và đa phương để mở rộng thị trường tiêu thụ tín chỉ carbon, đặc biệt là tham gia vào các thị trường bắt buộc với giá trị cao hơn.

 Nâng cao nhận thức và năng lực: Đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn về tín chỉ carbon, đồng thời tuyên truyền để doanh nghiệp và cộng đồng hiểu rõ lợi ích và trách nhiệm trong việc giảm phát thải khí nhà kính.

 Việc phát triển thị trường tín chỉ carbon không chỉ giúp Việt Nam thực hiện cam kết giảm phát thải, mà còn mở ra cơ hội kinh tế từ nguồn tài nguyên rừng và các dự án giảm phát thải khác. Đây là hướng đi bền vững, góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy tăng trưởng xanh cho đất nước.