Tai nạn lao động ở Hàn Quốc: Công nhân nhập cư gặp khó khi đòi quyền lợi

Lao động Trung Quốc gãy ngón chân tại Hàn Quốc: Câu chuyện một năm đi kiện đòi bồi thường

Ông Han, một lao động Trung Quốc làm việc tại Hàn Quốc, đã phải trải qua hành trình pháp lý kéo dài suốt một năm chỉ để đòi lại khoản bồi thường sau tai nạn gãy ngón chân trong lúc làm việc. Điều ông nhận được không phải là lời xin lỗi từ phía chủ sử dụng lao động, mà là những tháng ngày đầy gian nan trước tòa.

Tai nạn tại trại ong và sự thật phũ phàng

Tháng 4 năm 2024, chỉ mới đi làm được bốn ngày tại một trang trại ong ở Hapcheon, tỉnh Nam Gyeongsang, Han bị cả chồng pallet nhựa trượt khỏi tay và rơi xuống chân, khiến ngón chân ông bị nghiền nát. Đây không phải dạng tai nạn ông từng được huấn luyện để phòng tránh.
“Tôi chỉ được dạy cách mở và đóng khung tổ ong. Không có buổi huấn luyện an toàn nào, cũng không được phát giày bảo hộ. Nói chung nơi làm việc không hề an toàn,” Han chia sẻ trong buổi phỏng vấn với Korea JoongAng Daily ngày 9 tháng 9 tại Seoul.

Han chỉ là một trong 9.219 lao động nước ngoài bị tai nạn lao động ở Hàn Quốc trong năm 2023. Trên thực tế, kể từ năm 2018, mỗi năm Hàn Quốc ghi nhận hơn 100.000 vụ tai nạn lao động. Đây cũng không phải lần đầu Han bị tai nạn. Trước đó, khi làm việc tại một cơ sở xử lý rác ở quận Gangbuk, Seoul, ông từng ngã từ độ cao 3 mét xuống nền vì sàn công tác lắp đặt sai kỹ thuật, dẫn đến gãy xương sườn.

Lao động nhập cư và khoảng trống bảo vệ

Hiện Hàn Quốc có hơn một triệu lao động nước ngoài. Tuy nhiên, dù số lượng tăng nhanh, họ vẫn thường bị bỏ mặc khi gặp tai nạn lao động, ít được hướng dẫn hoặc chăm sóc sau tai nạn.

Theo luật Hàn Quốc, mọi lao động nhập cư, bất kể tình trạng visa, đều có quyền được bồi thường tai nạn. Thế nhưng trên thực tế, việc thiếu kiến thức về luật lao động, rào cản ngôn ngữ và tình trạng visa khiến người lao động gặp muôn vàn khó khăn.

Han sống tại Hàn Quốc gần 20 năm nhưng ban đầu ông không hề biết cách yêu cầu bồi thường. Chủ lao động của ông chỉ đề nghị chi trả 500.000 won (khoảng 360 USD) để bù chi phí y tế và trợ cấp tạm thời trong ba tháng. Ông cho rằng mức bồi thường này “quá bất công”.

Sau đó, nhờ sự hỗ trợ từ Trung tâm Hỗ trợ Người Nước Ngoài Seoul, các luật sư đã xác định mức bồi thường hợp lý phải là 5,38 triệu won. Dù vậy, chủ lao động vẫn cố tình né tránh và chỉ khi tòa án quận Nam Seoul ra phán quyết buộc bồi thường, Han mới nhận được khoảng 4 triệu won. “Tiền được chuyển vào tài khoản mà không hề báo trước. Tôi quyết định không kháng cáo thêm,” Han nói.

Theo các luật sư, trước đây một số chủ lao động còn tính tiền bồi thường dựa trên mức lương trung bình ở nước gốc của lao động nhập cư, vốn thấp hơn nhiều so với mức lương tại Hàn Quốc. Hiện nay, ngày càng nhiều vụ kiện đòi bồi thường dựa trên mức lương trung bình của Hàn Quốc thay vì lương tại quốc gia xuất thân.

Tai nạn nối tiếp tai nạn

Hàn Quốc hiện phụ thuộc ngày càng nhiều vào nguồn nhân công nước ngoài, đặc biệt tại các vùng nông thôn và những ngành lao động nặng nhọc. Năm 2018, nước này có 884.000 lao động nhập cư, con số đã tăng lên hơn 1 triệu vào năm 2023.

Số lượng lao động tăng đồng nghĩa với số tai nạn cũng tăng. Nếu năm 2018 có 7.239 vụ tai nạn lao động liên quan đến lao động nước ngoài thì đến năm 2023 đã lên tới 9.219 vụ, chiếm 6,5% tổng số vụ tai nạn lao động toàn quốc.

Ngày 4 tháng 8 vừa qua, một công nhân Myanmar bất tỉnh sau khi bị điện giật trong lúc kiểm tra bơm nước tại công trình đường cao tốc ở Gwangmyeong. Sáu ngày sau, hai lao động Đông Nam Á tử vong do điện giật tại một trại nuôi tôm ở Goheung, tỉnh Nam Jeolla. Họ không hề có trang thiết bị bảo hộ. Ngày 16 tháng 9, một công nhân Campuchia tử vong sau khi bị kẹt trong máy ép tại nhà máy sản xuất kim loại ở Incheon.

Trước tình hình này, Tổng thống Lee Jae Myung đã yêu cầu siết chặt quản lý, khẳng định “việc khoán công việc nguy hiểm cho nhà thầu phụ là hành vi vô trách nhiệm” và cam kết đưa tỷ lệ tử vong lao động về mức trung bình của OECD vào năm 2030.

Chính sách mới và thực tế phũ phàng

Theo chính sách mới công bố giữa tháng 9 năm 2024, những doanh nghiệp để xảy ra tai nạn chết người với lao động nhập cư sẽ bị cấm tuyển thêm lao động trong vòng một năm. Chính phủ cũng dự kiến bổ nhiệm 200 công nhân nước ngoài nhiều kinh nghiệm làm “thủ lĩnh an toàn” để đào tạo bằng chính ngôn ngữ của họ.

Tuy nhiên, các luật sư cho rằng thực tế vẫn khiến người lao động nhập cư yếu thế. Nhiều người không dám báo cáo tai nạn vì sợ bị trục xuất, đặc biệt là lao động hết hạn visa hoặc làm việc chui.

Tại nơi Han làm việc, đa số công nhân là lao động thời vụ, ít hoặc không có kinh nghiệm. Mặc dù Luật An toàn và Sức khỏe Lao động yêu cầu phải huấn luyện ít nhất một giờ cho lao động thời vụ, Han và đồng nghiệp không hề được đào tạo.

Luật sư Yoon Jong Woo cho rằng việc đào tạo cần nhấn mạnh lý do phải mang đồ bảo hộ và tuân thủ quy định, thay vì chỉ áp đặt mệnh lệnh. Ông đề xuất Hàn Quốc nên tham khảo mô hình của Anh, nơi công nhân phải vượt qua kỳ thi an toàn để được cấp chứng chỉ trước khi vào công trường. “Nếu Hàn Quốc cũng yêu cầu lao động bắt buộc học an toàn trước khi vào nơi làm việc, ý thức bảo hộ sẽ được hình thành từ đầu,” ông nhấn mạnh.

Quyền lợi lao động nhập cư cần được bảo vệ thực chất

Câu chuyện của ông Han chỉ là một trong hàng ngàn trường hợp cho thấy thực trạng lao động nhập cư tại Hàn Quốc vẫn chưa được bảo vệ đúng mức. Những chính sách mới từ chính phủ có thể mở ra hy vọng, nhưng nếu không có sự giám sát chặt chẽ và thay đổi thực tiễn từ phía doanh nghiệp, tình trạng “tai nạn nối tiếp tai nạn” sẽ còn tiếp diễn.

Đảm bảo an toàn lao động không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là trách nhiệm nhân văn. Một môi trường làm việc an toàn, công bằng sẽ không chỉ giúp lao động nhập cư yên tâm gắn bó mà còn đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế bền vững của Hàn Quốc.

Theo Korea Jooang Daily