Sinh ra để chiến đấu: Giải mã xã hội siêu cạnh tranh của Hàn Quốc

Han, một phụ nữ 30 tuổi sống tại Seoul, từng là một sinh viên đầy triển vọng. Cô giành được học bổng vào Đại học Sungkyunkwan ở Seoul và sau khi tốt nghiệp, có được một công việc lương cao tại một công ty lớn.

Tuy nhiên, sự cạnh tranh không ngừng và giờ làm việc kéo dài dần dần gây ảnh hưởng nặng nề. Dù được thăng chức lên trợ lý quản lý trước các đồng nghiệp, Han bắt đầu cảm thấy kiệt sức.

“Vòng xoáy cạnh tranh dường như không bao giờ kết thúc. Tôi phải vượt qua đồng nghiệp để được thăng chức. Nhưng tôi không hạnh phúc,” Han chia sẻ.

Nhận ra rằng thành công tài chính không phải là chìa khóa của hạnh phúc, Han đã rời công ty hai năm trước. Hiện tại, cô tập yoga, thiền định, thưởng trà và thỉnh thoảng làm việc tự do với tư cách là một nhà văn. Cô không có ý định quay lại môi trường doanh nghiệp đầy khốc liệt.

Han chỉ là một trong nhiều người Hàn Quốc cảm thấy nền văn hóa cạnh tranh gay gắt của đất nước là không thể chịu đựng nổi. Tuy nhiên, không phải ai cũng lựa chọn từ bỏ cuộc đua như Han.

Kang, một luật sư 32 tuổi, vẫn chưa từ bỏ. Dù được xem là thành công, cô vẫn cảm thấy bất an.

Sau khi tốt nghiệp, Kang bắt đầu làm việc tại một công ty luật nhỏ, nhưng cô hy vọng có thể chuyển sang một công ty lớn hơn. Cuộc sống bận rộn của cô bao gồm làm thêm giờ và nỗ lực duy trì vẻ ngoài trẻ trung để thu hút một người chồng phù hợp.

Kang cho biết cô dành nhiều công sức để giữ gìn sự trẻ trung – ăn kiêng, đặt lịch hẹn với bác sĩ da liễu vào giờ nghỉ trưa và tập pilates ít nhất ba lần một tuần.

“Ở tuổi của tôi, điều quan trọng nhất bây giờ là tìm một người đàn ông tốt để kết hôn. Điều quan trọng nhất lúc này là ngoại hình. Tôi hy vọng sẽ tìm được một người đàn ông giàu có, sở hữu một căn hộ ở Seoul và xuất thân từ một gia đình giàu có.”

Kang nói rằng hầu hết bạn bè của cô đều đã kết hôn, khiến cô cảm thấy lo lắng. “Tuy nhiên, cuối cùng, tôi cũng sẽ thắng trong cuộc đua hôn nhân này bằng cách tìm được một người đàn ông tốt.”

Cạnh tranh ở Hàn Quốc không chỉ giới hạn trong môi trường doanh nghiệp. Yoon, một bà mẹ 33 tuổi, đã bước vào một cuộc đua mới: cạnh tranh để mang đến những điều tốt nhất cho con trai ba tuổi của mình.

Khi lớn lên, Yoon đã cố gắng hết sức để đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ, những người muốn cô vào một trường đại học danh giá ở Seoul. “Nhưng khoản đầu tư của họ đã thất bại,” cô nói.

Sau khi tốt nghiệp một trường đại học địa phương, cô du học nước ngoài và phải nộp đơn vào gần 100 công ty mới có được việc làm. Tuy nhiên, sau khi kết hôn, cô quyết định nghỉ việc vì cảm thấy rằng những năm tháng học tập và kỹ năng mà cô có được đều không mang lại kết quả như mong đợi.

“Mặc dù cha mẹ tôi đã bỏ ra hàng chục triệu won mỗi năm, tôi chỉ kiếm được một công việc tệ hại và mức lương chỉ nhỉnh hơn mức tối thiểu một chút,” cô chia sẻ.

Giờ đây, khi đã trở thành một người mẹ, Yoon nói rằng cô hiểu cha mẹ mình hơn. Cô ưu tiên các thương hiệu xa xỉ và giáo dục cho con, hy vọng trang bị cho con những lợi thế mà cô đã không thể có được trong cuộc đua cạnh tranh.

“Ở Hàn Quốc, mọi thứ đều là một cuộc đua. Giờ tôi cố gắng cho con mặc đồ hiệu như Moncler và Burberry, và cho con học tại những trung tâm giáo dục tốt nhất. Tôi không muốn con mình bị tụt lại phía sau,” cô nói.

Han, Kang và Yoon đều đã không ngừng theo đuổi thành công, cạnh tranh với người khác trong nhiều khía cạnh của cuộc sống. Nhưng dường như cuộc đua này không bao giờ có hồi kết.

Văn hóa cạnh tranh khắc nghiệt của Hàn Quốc đã trở thành một vấn đề xã hội nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sinh và sức khỏe tinh thần.

Hàn Quốc đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về sức khỏe tâm lý, với tỷ lệ tự tử cao nhất trong số các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), đạt 25,2 trên 100.000 người vào năm 2022. Số bệnh nhân mắc chứng trầm cảm vượt mốc 1 triệu người trong năm 2022, tăng 32,8% trong vòng 5 năm qua.

Tổng thống Yoon Suk Yeol đã cho rằng sự cạnh tranh khốc liệt trong giáo dục là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ sinh thấp của Hàn Quốc. Mặc dù chính phủ đã đầu tư hơn 320 nghìn tỷ won (khoảng 245 tỷ USD) trong 17 năm qua, nhưng tỷ lệ sinh của Hàn Quốc vẫn giảm xuống mức thấp kỷ lục 0,7 trong quý 3 năm 2023, thấp hơn nhiều so với mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số.

Các chuyên gia cho rằng sự suy giảm tăng trưởng kinh tế của Hàn Quốc là một nguyên nhân dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt.

Một nghiên cứu được công bố trên Journal of Family Theory and Review cho thấy tính chất siêu cạnh tranh của Hàn Quốc bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1997, sự tự do hóa thị trường toàn cầu và sự cạnh tranh ngày càng tăng trong thị trường lao động. Điều này làm gia tăng áp lực trong giáo dục và việc làm, khi thế hệ trẻ đầu tư rất nhiều thời gian và tiền bạc vào các trung tâm dạy thêm để giành được suất vào các trường đại học danh giá và các công ty hàng đầu.

Theo nghiên cứu này, sự bất ổn kinh tế ngày càng gia tăng, đặc biệt là với những người bước vào thị trường lao động với công việc hợp đồng hoặc không chính thức, đã khiến cuộc đua vào các trường đại học hàng đầu trở nên khốc liệt hơn. Ngoài ra, việc có bằng cấp từ một trường đại học danh giá ảnh hưởng đáng kể đến địa vị xã hội, bao gồm cả triển vọng hôn nhân.

Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng các bậc cha mẹ đầu tư đáng kể vào gia sư và chương trình học thêm để đảm bảo con họ có thể vượt lên trên các bạn đồng trang lứa trong quá trình tuyển sinh, điều này càng làm gia tăng sự phân hóa kinh tế.

Quan niệm cho rằng sống tại các thành phố lớn là biểu tượng của thành công – đặc biệt là ở Seoul – càng làm trầm trọng thêm vấn đề. Theo Statista, mật độ dân số của Seoul đã đạt 15.561 người/km² vào năm 2022. Việc tìm kiếm việc làm và nhà ở giá cả phải chăng ngày càng trở nên khó khăn, làm gia tăng áp lực trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

“Những người sống ở khu vực có mật độ dân số cao có xu hướng tập trung vào việc sống sót qua cuộc cạnh tranh,” Ngân hàng Hàn Quốc cho biết trong một báo cáo năm ngoái.

Các chuyên gia cho rằng hệ thống giáo dục của Hàn Quốc cần được cải cách để xây dựng một xã hội lành mạnh hơn.

“Phụ huynh không nên phải chi quá nhiều tiền cho giáo dục tư nhân. Trẻ em nên có thời gian vui chơi và tham gia các hoạt động ngoại khóa. Trẻ em thuộc tầng lớp trung lưu và thu nhập thấp nên có cơ hội tốt hơn để vào các trường đại học danh giá và các chương trình đào tạo chuyên nghiệp, bất kể điều kiện tài chính của gia đình,” Andrew Eungi Kim, giáo sư Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học Korea, viết trên East Asia Forum.

Cân bằng phát triển giữa Seoul và các tỉnh thành khác cũng có thể là một giải pháp.

“Một biện pháp căn bản là giảm bớt sự tập trung quá mức vào Seoul, để việc tìm việc làm tại các tỉnh sau khi tốt nghiệp trở thành một lựa chọn khả thi,” Cho Young-tae, giáo sư và trưởng phòng nghiên cứu nhân khẩu học tại Đại học Quốc gia Seoul, viết trong cuốn sách Dân số, Tương lai, Cộng sinh.