"Pháo đài" ủng hộ ông Trump xuất hiện rạn nứt vì đòn thuế mới?

Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump kiên định theo đuổi chính sách thuế quan quyết liệt với hàng loạt đối tác thương mại, thì chính những người từng sát cánh bên ông từ giới tỷ phú, doanh nghiệp đến các gương mặt bảo thủ nổi bật lại đang dần lên tiếng phản đối. Liệu rạn nứt đã xuất hiện trong "liên minh quyền lực" từng giúp ông Trump thắng cử và dẫn dắt nhiệm kỳ hai?

Từng là người thân cận và cố vấn không chính thức trong giới công nghệ, tỷ phú Elon Musk đã chính thức phá vỡ sự im lặng vào ngày 5/4 khi công khai chỉ trích Cố vấn Thương mại Peter Navarro, một trong những kiến trúc sư chính sách thuế của ông Trump. Musk gọi Navarro là "người thiếu kinh nghiệm thực tế", cho rằng bằng tiến sĩ kinh tế của ông từ Đại học Harvard “là điều tệ chứ không tốt” và dẫn đến “cái tôi lớn hơn năng lực”. Tỷ phú công nghệ còn chia sẻ lại bình luận của nhà kinh tế Thomas Sowell rằng: “Mọi thảm họa trong lịch sử Mỹ đều có bóng dáng của một ai đó từ Harvard.”

Ngày 7/4, Musk đăng video về Milton Friedman, nhà kinh tế học nổi tiếng với quan điểm chống thuế quan và ủng hộ thị trường tự do như một cách thể hiện rõ quan điểm cá nhân.

Tỷ phú Bill Ackman, người từng tích cực ủng hộ ông Trump trên mạng xã hội, cuối tuần qua đã mô tả chính sách thuế mới như một “cuộc chiến tranh hạt nhân về kinh tế”. Ông cho rằng cách Nhà Trắng tính mức thuế dựa vào thâm hụt thương mại là “sai lầm” và kêu gọi chính quyền ngừng lại trước khi quá muộn. “Các cố vấn cần thừa nhận sai lầm trước ngày 9/4 để tránh một sai lầm lớn hơn,” Ackman cảnh báo, nhắm đến thời điểm các mức thuế mới bắt đầu có hiệu lực. Ackman đặc biệt chỉ trích Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, cáo buộc ông có “xung đột lợi ích nghiêm trọng” vì các khoản đầu tư cá nhân có thể hưởng lợi từ sự bất ổn kinh tế.

Jamie Dimon, CEO JPMorgan Chase, người từng ủng hộ thuế quan như một công cụ chính trị có giá trị, ngày 7/4 đã cảnh báo trong thư gửi cổ đông rằng: “Thuế quan mới sẽ làm tăng lạm phát và đặt nền kinh tế Mỹ trước nguy cơ suy thoái.” David Ricks, CEO hãng dược Eli Lilly, cũng chia sẻ trên BBC rằng doanh nghiệp có thể phải cắt giảm đầu tư nghiên cứu hoặc nhân sự vì chi phí đội lên do thuế nhập khẩu. Trước đó chỉ vài tuần, ông cùng Bộ trưởng Lutnick tuyên bố khoản đầu tư 27 tỷ USD vào sản xuất tại Mỹ.

Ben Shapiro, người dẫn podcast nổi tiếng trong cộng đồng bảo thủ, nhận định: “Tầm nhìn của Tổng thống về thương mại là sai lầm. Thuế quan mới là thuế đánh vào chính người tiêu dùng Mỹ.” Dave Portnoy, nhà sáng lập Barstool Sports và người ủng hộ lâu năm của ông Trump, cũng thẳng thắn nói đã mất 7 triệu USD vì thuế và thị trường lao dốc. Ông nói: “Tôi đã cố hiểu các mức thuế này, nhưng chúng giống như một biểu thuế dựa trên thâm hụt thương mại đầy rối rắm.”

Trong khi nhiều thành viên đảng Cộng hòa vẫn trung thành, không ít người đã bắt đầu lo ngại công khai. Thượng nghị sĩ Kevin Cramer thừa nhận “Nếu thuế quan bắt đầu ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, ngay cả những người trung thành nhất cũng sẽ phản ứng.” Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận: lo ngại hiện tại vẫn chưa đủ để lật ngược tình thế. Dù vậy, Thượng viện vẫn thông qua khung ngân sách mới ngày 5/4 với 51 phiếu thuận từ các nghị sĩ Cộng hòa, mở đường cho các ưu tiên lập pháp của Tổng thống, bao gồm cắt giảm thuế nội địa và tăng chi tiêu cho an ninh biên giới.

Bất chấp làn sóng chỉ trích, ông Trump vẫn kiên định triển khai kế hoạch thuế. Từ ngày 5/4, khoảng một nửa trong số 180 đối tác thương mại của Mỹ bắt đầu chịu thuế 10%. Với các đối tác lớn như EU, mức thuế là 20%, còn Trung Quốc đối mặt thêm 34% thuế, nâng tổng mức lên đến 54% nếu Bắc Kinh không nhượng bộ.

Tổng thống Mỹ tuyên bố “Chúng ta sẽ đạt được các thỏa thuận công bằng. Nếu không, chúng ta sẽ chẳng có gì để làm với họ.”

Những phát ngôn và hành động từ các tỷ phú, CEO, truyền thông bảo thủ và cả chính giới cho thấy một sự thật: vết nứt đã hình thành trong khối ủng hộ ông Trump. Dù ông vẫn giữ được sự hậu thuẫn mạnh mẽ trong Quốc hội, nhưng nếu các tác động kinh tế lan rộng, sự trung thành ấy có thể sẽ lung lay.