Cánh cửa Jeju không chỉ để ra vào, mà là một cách sống

Từ thời tiền sử cho đến những công trình hiện đại, “cánh cửa” luôn được xem là một yếu tố không thể thiếu trong không gian sống của con người. Nó là nơi phân chia bên trong và bên ngoài, là điểm kết nối giữa hai thế giới riêng tư và xã hội, đồng thời là nơi đầu tiên tiếp nhận vận khí theo quan niệm phong thủy Á Đông. Ở đất liền, người ta xây cổng lớn, dùng then khóa, thậm chí treo những câu chúc Tết như “Lập xuân đại cát” hay “Quốc thái dân an” ngay trên cánh cửa, với niềm tin rằng may mắn và vận hạn đều đi qua lối ấy.

🌻 Tuy nhiên, ở đảo Jeju – nơi gió mạnh thổi quanh năm và đá núi lửa hiện diện khắp nơi – cánh cửa không còn mang hình thức truyền thống như vậy. Thay vào đó, người dân nơi đây tạo nên một kiểu cổng hoàn toàn khác, vừa giản dị, vừa phản ánh sâu sắc mối quan hệ giữa con người với tự nhiên và cộng đồng.

VẮNG NHÀ

ĐANG Ở NHÀ

CHỦ NHÀ ĐI RA NGOÀI, SẼ QUAY TRỞ LẠI VÀO HÔM NAY

ĐI RA NGOÀI MỘT LÚC

Do điều kiện thời tiết khắc nghiệt, những cánh cổng thông thường dễ bị gió đánh sập hoặc nhanh chóng hư hỏng. Người Jeju không đối đầu với thiên nhiên mà chọn cách sống thuận theo. Họ không xây cổng kín, không dựng tường cao, mà dùng đá và gỗ để tạo nên một kiểu cổng mở – nơi mà sự hiện diện không được xác định bằng cánh cửa đóng lại, mà bằng cách sắp xếp các thanh gỗ đơn giản. Đó chính là Jeongjuseok hai trụ đá đặt hai bên lối đi và Jeongnang những thanh gỗ dài được đặt ngang lên đó.

Jeongnang không chỉ là vật thay thế cánh cửa, mà còn là một hệ thống tín hiệu xã hội vô cùng độc đáo. Việc treo hay hạ các thanh gỗ sẽ thể hiện rõ tình trạng của chủ nhà. Khi cả ba thanh đều được treo lên, điều đó có nghĩa là chủ nhân đã đi vắng. Nếu chỉ một thanh được hạ xuống, có thể hiểu rằng trong nhà có người ở. Hai thanh hạ, một thanh treo – đó là dấu hiệu cho thấy chủ nhà ở gần hoặc sắp về. Một hệ thống đơn giản nhưng đầy thông minh, không cần lời nói cũng đủ để hàng xóm hiểu, không cần khóa cửa vẫn giữ được sự an tâm.

Cách dùng Jeongnang còn bắt nguồn từ cuộc sống lao động lâu đời của người dân nơi đây. Ban đầu, chúng được sử dụng như rào chắn để ngăn gia súc phá hoại mùa màng trên những cánh đồng. Về sau, khi mang vào không gian sống, Jeongnang giữ nguyên công dụng thực tế nhưng dần mang thêm ý nghĩa biểu tượng. Không chỉ bảo vệ sân vườn khỏi động vật, chúng còn là hình thức giao tiếp cộng đồng, là biểu hiện của lối sống tin cậy và giản dị của người Jeju.

Điều đặc biệt hơn cả là hệ thống cổng mở này chỉ có thể tồn tại trong một xã hội không có trộm cắp, không có ăn xin, không cần phải phòng vệ. Đảo Jeju từ lâu đã được mệnh danh là “hòn đảo ba không” – không cổng, không trộm, không ăn xin. Chính vì vậy, người ta không cần đóng cửa, cũng không cần canh gác. Sự an toàn không đến từ tường rào, mà đến từ lòng tin giữa con người với nhau. Khi chủ nhà đi xa, chỉ cần treo cả ba thanh gỗ – hàng xóm sẽ hiểu và sẵn sàng giúp đỡ, chăm sóc gia súc. Đó không chỉ là một tập tục, mà là minh chứng rõ ràng cho tinh thần cộng đồng bền chặt và sự sẻ chia tự nhiên trong đời sống thường nhật.

Cánh cửa Jeju, vì thế, không còn là một giới hạn vật chất, mà trở thành một biểu tượng của sự kết nối mềm mại giữa người với người, giữa con người với thiên nhiên, và giữa truyền thống với hiện đại. Trong khi những ngôi nhà nơi khác đóng cửa để giữ sự riêng tư, người Jeju mở cổng để giữ lòng tin. Trong khi người ta xây cổng lớn để thể hiện địa vị, người Jeju chỉ cần vài thanh gỗ để truyền đạt thông điệp sống.

Và cũng chính nhờ đó, Jeongjuseok và Jeongnang không chỉ là giải pháp thích ứng với khí hậu mà còn trở thành nét đặc trưng văn hóa phản ánh đầy đủ triết lý sống của người dân đảo: không đối đầu với tự nhiên, không đóng mình trong rào cản, mà sống hài hòa, tin cậy và gắn kết.

Biểu tượng văn hóa này cũng thể hiện triết lý sống của người Jeju:

"Không cần đóng cửa để giữ an toàn, mà cần giữ trái tim để sống an lành."