Vài suy nghĩ về thị trường Ví Điện Tử Việt Nam

1. Tình hình thị trường:

 Sau 1 thời gian hype, mùa đông gọi vốn tới rồi 🥶. Tất cả các tech corps đều hướng tới break-even (VD Shopee break-even 2022). Việc burn đỉnh nóc - kịch trần cho users ko còn xảy ra nhiều nữa, làm giảm sự hấp dẫn với users, nhất là EW (E-Wallet) 👜.

 VietQR - NAPAS xuất hiện, đe dọa tới miếng cơm manh áo của EW. Có 1 anh bạn mình từ Silicon Valley về HN chơi, còn phải thốt lên: “Quá là cách mạng, Mỹ còn ko xịn thế!” 🚀. Từ trà đá tới quán phở đều có 1 mã QR, user chỉ cần mở bất kì app bank nào để quét là xong, khỏi thối tiền lẻ 😆.

 Vậy là chén cơm của EW bị đe dọa 🍛. Dĩ nhiên, thay vì trả 0.5-1% tiền giao dịch cho EW, merchant được free 100%. Thời mình làm EW, làm offline đúng là “chua thấy mẹ” 😅, nhất là với SME. 1-2k merchant cũng đã kêu rồi, mà phải làm bao nhiêu thứ. Bây giờ có VietQR khỏi chơi luôn.

 Vậy là, Discount cho user thì ít hơn, offline có VietQR lo. Online Payment vẫn là ưu thế của EW, nhất là với các usecase E-com, Games, Utility, etc. Tuy nhiên, những usecase đó với các ví phát sinh từ hệ sinh thái như GrabMoca hay ShopeePay không chạm tới được (vì lí do độc quyền v.v). Vì vậy gần đây Grab shutdown Moca luôn, còn Gojek plan làm thanh toán ở VN xong cũng bỏ plan đó luôn, partner với Momo & ZLP rồi exit. Như vậy, để phát triển bền vững, EW như MoMo, ZaloPay rất cần 1 câu chuyện mới. 📈

2. Vậy ở EU họ làm thế nào?

Có thể không quá relevant với thị trường VN & SEA, nhưng mình thấy cũng có vài cái hay ho nên cũng muốn share. Ở EU, EW - Bank họ hợp tác ko tách rời nhau, ko dẫm chân lên nhau: 🤝

Thị trường chia thành 2 nhóm: EW & Mobile Money, đôi khi có chút mix.

Bank họ đóng vai trò rất ít trong kinh tế tiêu dùng, còn end-user consumption thì để cho EW họ làm. Chủ yếu bank họ mạnh ở mảng cho vay, nhà đất xe cộ bảo hiểm đầu tư v.v Ở EU có policy về Open Banking, nên khả năng API access vào các dịch vụ bank của các app service non-bank dễ dàng và transparent hơn, nên cũng có nhiều đất cho EW & Mobile Money phát triển!

EW nổi bật nhất là Klarna, unicorn của Sweden 🦄, cũng vừa mới sang Mỹ 1 thời gian. Design của Klarna có vẻ hướng tới Superapp (đơn giản hơn chút). Users có thể mua H&M, hay trả Spotify, Netflix ngay trong app Klarna 🛍️. Usecase quan trọng nhất là Buy Now Pay Later (BNPL) 💳, ko tính lãi 1.5 tháng, users dễ dàng mua sắm & thúc đẩy kinh tế tiêu dùng. Nhất là policy cho vay tiêu dùng của bank khá chặt chẽ, khó touch tới user low-income, thì Klarna là cánh tay dài với tới nhóm thu nhập thấp và students. Ngoài ra, tính năng auto-payment dời đến tháng T+1 (VD kỳ tiền điện T10, cuối T11 mới charge). Quá tiện lợi, giúp users quản lý dòng tiền tốt hơn nhiều! 💸

Nhưng mình cũng thừa hiểu, khoản đánh giá risk ở EU phải rất phát triển thì mới dám làm BNPL 😂 nên VN mình trước giờ vẫn dậm chân tại chỗ mảng đó hihi 😀

Mobile Money: 1 VD điển hình là Swish. Ở EU này, ko có Swish thì như người tối cổ 😅. Hiểu đơn giản, Swish có sdt của user + nguồn tiền từ bank. Chuyển tiền qua sdt, quét QR, mua hàng E-com bằng Swish cũng được. Vậy nên Swish giống như Viettel Money vậy. Ko ai hỏi tài khoản bank của bạn là gì, mà chỉ hỏi số Swish chuyển tiền thôi 😆. Lợi ích là rất rất centralized, user ko cần tải nhiều app, chỉ cần Swish là đủ.

Như vậy, EW & Mobile Money đóng vai trò rất quan trọng, là cầu nối của bank tới users. Họ hợp tác với nhau, ko dẫm chân lên domain của nhau & quan trọng hơn là họ phát triển use case BNPL rất tốt, khiến các brands tiêu dùng đều muốn hợp tác, thúc đẩy nền KT tiêu dùng nói chung. 💼✨

3. Vậy câu chuyện mới của các ví ở VN là gì? 🤔

Đã qua giai đoạn educate, VN giờ coi mã QR là 1 dịch vụ phổ biến rồi. Next step là gì? EW cần chuyển mình để tạo ra USP riêng, chứ ko đơn thuần QR payment (VietQR & bank đang làm rất tốt) 🔄.

ZaloPay định vị về Loyalty 💎, kết nối trực tiếp với bank để tích điểm. Lợi thế vĩnh cửu của ZLP là kết nối với Zalo. ZLP họ nâng phần Loyalty lên thành premium thành Zalopay Priority luôn, có thể access vào các dịch vụ cao cấp hơn. Với mình, mình hi vọng vụ thanh toán ZaloPay in Zalo sẽ phát triển nhiều usecase hơn, giống như cách WeChat Pay đã làm xuất sắc. Rõ ràng OTT là 1 mỏ vàng của bất kì EW nào, Momo trước đã từng thử làm OTT mà không thành công, phải bỏ. Tương lai ZLP có thể quay lại vụ BNPL – use case mình thấy rất hay ở EU hiện tại.

MoMo định vị là “Trợ thủ tài chính AI” 🤖. Nghe có vẻ hơi cliche nhỉ? 😄 Nhưng nếu nhìn kỹ, sẽ thấy có rất nhiều use case thú vị, với topic tập trung vào recommendation. VD như recommend chọn gói cước phù hợp dựa trên usage story của user 📊 , recommend set voucher cho nhà hàng nhỏ - dựa trên performance của họ, hay phân tích thói quen chi tiêu & đưa ra recommendation hợp lý. Ứng dụng LLM để chụp hóa đơn, chuyển thành text v.v Rất nhiều use case, từ đó hình thành câu chuyện mới để raise fund! 💰🚀

4. Kết luận

Mình thấy vẫn còn rất nhiều tiềm năng phát triển mảng EW ở VN, nhất là các use case như BNPL vẫn chưa được triển khai rộng rãi, nên còn rất nhiều việc phải làm 🔥. Chưa kể ở EU, EW sống rất tốt và kết nối rất chặt chẽ với bank. Vì thế mình cực kỳ ko thích mấy cha hay tự nhận là “expert” trên fb, thiếu hiểu biết rồi giật tít “Ví điện tử ở VN sắp chết” (chỉ vì các bank đã có QR Payment). 🤦♂️

Tương lai, mình hi vọng nền tài chính ở VN phát triển theo hướng chuyên môn hóa, ai cũng là partner, ko dẫm chân lên ai. Như ở EU, Bank & EW có mối quan hệ chặt chẽ cùng nhau phát triển 💪. Dù sao, EW & E-com ở VN vẫn rất sôi động! Đôi khi mình còn muốn về VN luôn ý 🇻🇳, nhưng thôi, học hỏi thêm ở đây có gì hay rồi về cống hiến đất nước 😆.

* Nguồn : https://www.linkedin.com/pulse/v%C3%A0i-suy-ngh%C4%A9-v%E1%BB%81-th%E1%BB%8B-tr%C6%B0%E1%BB%9Dng-v%C3%AD-%C4%91i%E1%BB%87n-t%E1%BB%AD-vn-daniel-nguyen-0bnmf/?trackingId=XE07cv4VyPY%2B64pr7nYPUw%3D%3D