Chúng Ta Không Lười Chúng Ta Chỉ Đang Mệt

Khi Công Việc Trở Thành Thủ Phạm Ngầm Gặm Nhấm Sức Khỏe Tâm Lý 

Không phải ai cũng muốn "nghỉ việc trong im lặng", nhưng nhiều người buộc phải chọn cách đó để sinh tồn. Có lẽ đã đến lúc đừng chỉ đổ lỗi cho người lao động mà hãy nhìn thẳng vào những gì công việc đang làm với chúng ta. Có bao giờ bạn đang làm việc mà tim đập nhanh, đầu nhức bưng bưng, nhưng vẫn cười giả lả khi họp online? Bạn không lười. Bạn không yếu đuối. Bạn chỉ đang bị... bào mòn một cách hợp pháp. 

“Quiet quitting”, “soft quitting”, “great resignation”, “career cushioning”… những thuật ngữ mới xuất hiện liên tục không phải trào lưu của sự chây lười mà là tín hiệu báo động từ một thế hệ đang đánh mất kết nối với ý nghĩa của công việc. Và có thể, không phải con người đang thay đổi mà là công việc đang mục ruỗng đi theo cách mà chúng ta không dám gọi tên. 

🧠 "Công việc" không còn chỉ là việc 

Một trong những lý do khiến nhiều người mệt mỏi không nằm ở số giờ làm việc mà ở toàn bộ môi trường tâm lý xã hội của công việc ấy. Khái niệm này đã được nghiên cứu sâu rộng tại Bắc Âu, với 3 yếu tố then chốt: 

1. Tự chủ Quyền được kiểm soát, hay gánh nặng vô hình? 

Nghe thì tưởng tốt, nhưng tự chủ không đi cùng giới hạn rõ ràng có thể biến bạn thành “nô lệ tự do”. Càng được giao quyền, bạn càng thấy mình không thể dừng lại: điện thoại reo cả tối, deadline là thứ trượt dài. Tự chủ lý tưởng là khi bạn có thể nói “không” chứ không phải luôn phải sẵn sàng. 

2. Ranh giới Khi nhà cũng trở thành văn phòng 

Làm việc hybrid hay remote không phải lúc nào cũng là đặc ân. Khi bạn ăn tối với gia đình mà đầu vẫn lo email từ sếp, khi giấc ngủ bị cắt đôi vì thông báo công việc thì rõ ràng ranh giới giữa "sống" và "làm" đang bị phá vỡ. Vấn đề không nằm ở công nghệ, mà ở việc công việc chiếm cả tâm trí, kể cả khi bạn đã... logout. 

3. Sự bấp bênh 

Không biết mai còn làm ở đây không Những hợp đồng tạm thời, những vị trí không có bảo hiểm, những lần "đánh cược" tương lai vì không có lựa chọn khác chính là nguồn gốc âm ỉ của căng thẳng dài hạn. Sự bất ổn kéo theo lo âu, mất phương hướng và làm rối tung mọi kế hoạch cá nhân. 

🔍 Đừng hỏi “vì sao người ta bỏ việc” nếu không dám hỏi: “Công việc đang làm gì với họ?” 

Đã đến lúc ngưng đổ lỗi cho người lao động. Người ta không mơ được “rời bỏ” nếu không từng bị bào mòn trong chính môi trường mà họ từng muốn gắn bó. Thay vì vội vàng gắn nhãn "thế hệ mềm yếu", có lẽ nên hỏi: Mức tự chủ trong công việc của bạn là sự lựa chọn, hay một chiếc bẫy tinh thần? 

Bạn có thật sự được nghỉ khi tắt laptop không? Sự ổn định trong công việc là điều có thể dựa vào, hay chỉ là lời hứa treo lơ lửng? 

💡Công việc không cần phải là giấc mơ, nhưng ít nhất đừng là ác mộng 

Thế hệ hôm nay không đòi hỏi công việc phải "truyền cảm hứng mỗi ngày", mà chỉ cần được làm người bình thường với những nhu cầu rất thực: quyền tự chủ có ranh giới, ranh giới rõ ràng có thể giữ gìn, và tương lai đủ vững để không phải run rẩy mỗi cuối tháng. 

Nếu bạn đang cảm thấy kiệt quệ, không có gì sai. Sai là ở nơi đã khiến bạn nghĩ rằng sự mệt mỏi này là “bình thường”. 

👉 Có lẽ, sự thay đổi không bắt đầu từ việc bỏ việc mà từ việc dám đòi hỏi lại chính giá trị lao động của mình.