Hoa anh đào và mối liên kết phức tạp của Hàn quốc với loài hoa này

Ở Hàn Quốc, hoa anh đào đã trở thành hơn cả một biểu tượng của mùa xuân — chúng đã phát triển thành một chiến trường về bản sắc dân tộc. Năm 2024, nhà sinh thái học Shin Joon Hwan đã gây ra cuộc tranh luận khi kêu gọi thay thế cây anh đào Yoshino có nguồn gốc từ Nhật Bản bằng giống anh đào hoàng gia (king cherry), một loài được tìm thấy trên đảo Jeju. Ông khẳng định rằng giống cây này có nguồn gốc từ Hàn Quốc.

Sáng kiến của Shin nhằm thay thế cây anh đào Yoshino bằng anh đào hoàng gia vào năm 2050 tại Gyeongju, một cố đô của Hàn Quốc. Phong trào này xuất phát từ nhiều thập kỷ tuyên bố rằng hoa anh đào có nguồn gốc từ Hàn Quốc và đã bị Nhật Bản chiếm đoạt một cách không công bằng.

Mục Tiêu Của Sự Phản Đối

Được trồng rộng rãi ở Nhật Bản, cây anh đào Yoshino đã được du nhập vào Hàn Quốc trong thời kỳ Nhật Bản đô hộ bán đảo Triều Tiên từ năm 1910 đến 1945.

Sau khi chế độ cai trị của Nhật Bản kết thúc và Chiến tranh Triều Tiên nổ ra, người dân Hàn Quốc, trong làn sóng tình cảm dân tộc dâng cao, đã chặt bỏ nhiều cây anh đào trên khắp đất nước. Việc ngắm hoa anh đào, từng là biểu tượng của Nhật Bản, trở thành mục tiêu phản đối vì bị gắn liền với văn hóa thuộc địa.

Trước chiến dịch của Shin, nhiều người Hàn Quốc hiện đại tin rằng cây anh đào Somei Yoshino có nguồn gốc từ bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, vào năm 2018, Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc gia Hàn Quốc đã đưa ra một tuyên bố đáng chú ý về nguồn gốc của hoa anh đào ở nước này. Dựa trên phân tích di truyền cây anh đào Somei Yoshino, viện này xác định rằng loài cây này không có nguồn gốc từ Hàn Quốc. Sau đó, nó đã bị loại khỏi danh sách thực vật bản địa trong Danh mục Tiêu chuẩn Thực vật Quốc gia.

Các nhóm công dân và tổ chức môi trường từ khu vực đảo Jeju đã chỉ trích Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc gia vì tuyên bố rằng những cây anh đào mọc tự nhiên trên đảo Jeju giống với cây anh đào Somei Yoshino của Nhật Bản. Họ cũng yêu cầu tiến hành tái kiểm tra ngay lập tức.

Kêu Gọi Đánh Giá Lại

Một số tổ chức liên quan đến đảo Jeju đã ra thông cáo báo chí.

Các nhóm này cho rằng Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc gia đã tiến hành nghiên cứu một cách đơn phương mà không có sự đóng góp đầy đủ từ các chuyên gia. Họ cũng lập luận rằng việc chỉ phân tích 5 trong số 235 cây anh đào Somei Yoshino mọc tự nhiên ở Hallasan trên đảo Jeju là không đủ.

Hơn nữa, họ kêu gọi tiếp tục ngay lập tức một nghiên cứu toàn diện về nguồn gốc và sự đa dạng di truyền của loài cây này.

Hơn nữa, các nhóm này bày tỏ lo ngại về quyết định gọi những cây anh đào này bằng tên Nhật Bản, Somei Yoshino. Họ cho rằng lựa chọn này có thể làm lu mờ vai trò của Jeju như là nơi xuất xứ của Somei Yoshino và làm suy yếu chủ quyền sinh học của Hàn Quốc đối với loài cây này.

Các nhóm này cũng đề xuất rằng nếu phát hiện bất kỳ sai sót nào, Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc gia nên xem xét khôi phục cây anh đào Somei Yoshino vào danh sách thực vật bản địa và đưa ra tuyên bố công khai về vấn đề này.

Sự Vắng Mặt Trong Văn Hóa

Mặc dù cây anh đào đã tồn tại trên bán đảo Triều Tiên trong nhiều thế kỷ, chúng hầu như không được nhắc đến trong di sản văn hóa và văn học của Hàn Quốc. Nhà văn Hàn Quốc Che Sukyoung đã đề cập đến điều này trong cuốn sách năm 2019 của ông, Bệnh Lý Của Tin Giả Chống Nhật Bản Ở Hàn Quốc (Kankoku Hannichi Feiku no Byorigaku, do Shogakukan xuất bản).

“Có thể ở Hàn Quốc có những cây hoa anh đào đã tồn tại hàng trăm năm,” ông viết. “Tuy nhiên, văn hóa thưởng thức, tận hưởng hay đưa hoa anh đào vào đời sống hàng ngày chưa từng tồn tại trong lịch sử nơi đây.”

Thực tế, Che chỉ ra rằng trong văn học và thơ ca cổ điển của Hàn Quốc không có bất kỳ tài liệu nào đề cập đến hoa anh đào. Ngược lại, ở Nhật Bản, loài hoa này đóng vai trò quan trọng trong bản sắc dân tộc, được tôn vinh trong cả nghệ thuật và văn học.

Hoa anh đào đã ăn sâu vào văn hóa Nhật Bản suốt nhiều thế kỷ. Vẻ đẹp thoáng qua của chúng được ca ngợi trong Manyoshu, một tuyển tập thơ thế kỷ thứ 8. Nhà thơ nổi tiếng Matsuo Basho (1644-1694) đã sử dụng hoa anh đào trong thơ haiku để tượng trưng cho sự vô thường của cuộc sống. Chúng cũng đóng vai trò quan trọng trong vở kịch Yoshitsune và Ngàn Cây Anh Đào (Yoshitsune Senbon Zakura) thế kỷ 18, tạo nên bối cảnh cho những câu chuyện lịch sử và cảm xúc.

Sự Thay Đổi Lập Trường?

Lập luận của Che được củng cố bởi một bài báo năm 1985 trên tờ Chosun Ilbo, trong đó phản ánh về sự thiếu vắng ý nghĩa văn hóa của hoa anh đào ở Hàn Quốc. Bài báo viết:

“Những cây hoa anh đào hàng trăm năm tuổi đã được phát hiện trên đảo Jeju và các đảo khác ở vùng biển phía Nam. Mặc dù giả thuyết về nguồn gốc Hàn Quốc của chúng được coi là có khả năng cao (vào thời điểm đó), nhưng điều này đặt ra một câu hỏi thú vị — nếu hoa anh đào đã tồn tại từ thời cổ đại và không thể bỏ qua, tại sao chúng không xuất hiện trong bất kỳ bài thơ hay câu chuyện nào do tổ tiên chúng ta để lại? Sự khan hiếm của hoa anh đào như một mô-típ trong văn học và văn hóa dân gian Hàn Quốc cho thấy rằng, mặc dù chúng có tồn tại, nhưng chúng đã bị lãng quên rộng rãi.”

Liệu sự phản đối của Hàn Quốc đối với cây anh đào Somei Yoshino sẽ kéo dài bao lâu? Che Sukyoung tin rằng, cuối cùng, lợi ích kinh tế sẽ được ưu tiên hơn tình cảm chống Nhật.

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với JAPAN Forward, ông nhấn mạnh sự mở rộng nhanh chóng của việc trồng nho Shine Muscat (một loại nho không hạt của Nhật Bản) tại Hàn Quốc. “Diện tích trồng đã tăng vọt từ 278 hecta vào năm 2016 lên 6.000 hecta vào năm 2024,” ông lưu ý, cho rằng sự gia tăng này là do lợi nhuận cao.

Che cũng nhấn mạnh sức hấp dẫn toàn cầu của hoa anh đào Nhật Bản, loài hoa thu hút du khách đến Nhật Bản vào mỗi mùa hanami. “Nếu sự phổ biến của chúng tiếp tục tăng và trở thành điểm thu hút du lịch quan trọng, Hàn Quốc có thể một lần nữa thay đổi lập trường,” ông nhận định.