Hàn Quốc đứng trước ngã rẽ: Dân chủ hay độc tài?

 Cuối tuần vừa qua, một biển người biểu tình phản đối cuộc đảo chính thiết quân luật khẩn cấp của Tổng thống Yoon Suk-yeol và yêu cầu bãi nhiệm ông đã lấp đầy các con phố trước Quốc hội ở Seoul. Từ những người thuộc thế hệ từng sống qua thời kỳ độc tài quân sự trong quá khứ, đến các cặp vợ chồng trẻ cùng con cái, những người vừa chập chững bước vào đời, thậm chí cả học sinh trung học cơ sở và phổ thông, mọi lứa tuổi đều đứng lên và tập hợp cùng nhau. Nhưng điều khiến người ta kinh ngạc nhất không phải là đoàn người đông đảo vô tận, mà là sức sống và sự tự tin của những người có mặt – đến mức khó có thể tin rằng chỉ vài ngày trước, tổng thống đã huy động quân đội để chống lại công dân.

 Những người trung niên và lớn tuổi với kinh nghiệm phong phú trong việc đấu tranh chống độc tài đã hát các bài ca kháng chiến kinh điển từ thời kỳ dân chủ hóa của Hàn Quốc như “Cùng nhau đi trên con đường này” và “Hành quân vì người yêu dấu.” Các thế hệ trẻ hơn, quen thuộc với văn hóa concert K-pop, đã mang theo gậy phát sáng, ngồi trên đệm, hát ca và nhảy múa. Montesquieu từng nói rằng, nếu nguyên tắc của chế độ dân chủ là đức hạnh công dân, thì nguyên tắc của chế độ chuyên chế là nỗi sợ hãi. 

Trong một xã hội Hàn Quốc tự do và phóng khoáng ngày nay, hình thức cai trị độc tài không phù hợp đến mức nào?

 Tuy nhiên, lịch sử đôi khi tạo ra sự song hành của những thứ không thể cùng tồn tại, dẫn đến xung đột và đau khổ. Nền Cộng hòa Weimar của Đức từng sở hữu nền văn hóa đô thị tự do, hiện đại nhất và các quy định hiến pháp tiến bộ nhất thời bấy giờ, nhưng vẫn không thể ngăn cản sự trỗi dậy của chế độ độc tài phát xít chỉ vài năm sau đó. Khi một cấu trúc chính trị và quốc gia bất hạnh hình thành, lịch sử không thể ngăn cản sự sụp đổ vào bi kịch, dù cho xã hội mong muốn điều đó không xảy ra. Hiện nay, Hàn Quốc đang đứng trước ngã rẽ: Tiến về độc tài hay bảo vệ dân chủ?

 Việc mô tả tuyên bố thiết quân luật vào đêm ngày 3 tháng 12 là một “rối loạn,” một “trò hề” hay một “sự kiện” không chỉ thể hiện thái độ tự mãn kinh khủng mà còn làm nhẹ đi ý nghĩa nghiêm trọng của sự việc. Đồng thời, những đánh giá về “tiềm năng” hay “sức bền” của nền dân chủ Hàn Quốc, cùng các kết luận rằng quân đội hiện nay là một “thực thể dân sự” trung thành với Hiến pháp, là quá lạc quan và thiếu cơ sở. Chúng ta cần phải đối mặt lạnh lùng với sự thật rằng nền dân chủ Hàn Quốc đã bị đẩy đến bờ vực.

Cốt lõi của vấn đề
 

 Bản chất của sự kiện này không phải là một tổng thống mất lý trí tuyên bố thiết quân luật một cách vụng về trong một cơn giận dữ mà sau đó nhanh chóng bị ngăn chặn bởi các đảng phái chính trị, báo chí và xã hội dân sự. Những người nắm quyền đã lên kế hoạch kỹ lưỡng và thực hiện các biện pháp nhằm lật đổ chính phủ dân chủ theo hiến pháp để thiết lập quyền lực vĩnh viễn. Tuy nhiên, sự bất tuân, không chấp hành mệnh lệnh và sự hỗn loạn ở nhiều điểm trong lãnh đạo quân đội, cùng với các yếu tố tình cờ, đã tạo ra cơ hội cho Quốc hội thực hiện nhiệm vụ hiến pháp để hủy bỏ thiết quân luật.

 Sau khi quân đội nắm quyền kiểm soát, gần như không có cách nào ngăn chặn sự mất tự do dưới chế độ độc tài trong một thời gian dài. Cuộc đảo chính ngày 16 tháng 5 năm 1961, khi Thiếu tướng Park Chung-hee nhanh chóng huy động chỉ 3.700 binh sĩ, đã thiết lập một chế độ độc tài kéo dài 18 năm. Cuộc đảo chính ngày 12 tháng 12 năm 1979 cũng chứng minh rằng quân đội có thể hiệu quả thế nào trong việc xây dựng một chế độ khủng bố trong khi các chính trị gia và các tầng lớp xã hội khác do dự. Nếu ai nghi ngờ liệu điều đó có thể xảy ra trong thế kỷ 21, hãy tự hỏi liệu một đơn vị đặc nhiệm có thể chiếm giữ Quốc hội trong thế kỷ 21 hay không.

 Tình hình hiện nay cho thấy Hàn Quốc đang ở ngã ba đường quyết định tương lai dài hạn. Nhiệm vụ khẩn cấp nhất là đình chỉ quyền lực chính thức của Tổng thống Yoon Suk-yeol thông qua việc luận tội hoặc bắt giữ ông. Chỉ khi các phe phái đứng sau cuộc đảo chính bị trừng phạt triệt để, nền dân chủ hiến pháp của chúng ta mới có thể hoàn toàn khôi phục. Hơn nữa, xã hội Hàn Quốc cần cải cách hệ thống và văn hóa một cách quyết liệt để ngăn chặn sự thoái trào của dân chủ và sự trỗi dậy của các chế độ độc tài.